Dat moet je gewoon corrigeren … !
Sociale media en internetfora staan er vol mee. Hondeneigenaren die een vraag stellen over het ongewenste gedrag van hun hond krijgen vaak het antwoord: “Dat moet je gewoon corrigeren … !”. De vormen of methodes van deze correcties zijn ontzettend verschillend. Iedereen heeft een mening over elkaars methode of een mening over de mening van een ander. Uiteindelijk volgt een eindeloze discussie over het hoe, wat, waarom van corrigeren, en gaat het gesprek al lang niet meer over de hulpvraag van de hondeneigenaar zelf.
In de hondenwereld kun je volledig de weg kwijt raken in de zoektocht naar de betekenis van een begrip als ‘correctie’. Als je tien vooraanstaande hondengedragsdeskundigen vraagt naar een definitie, krijg je tien totaal verschillende antwoorden terug. In dit artikel bespreken we wat corrigeren precies is, waarom het toegepast wordt en waarom het niet werkt. We gaan in op de negatieve effecten van correctie op het welzijn van je hond en bespreken hoe correctie de vertrouwensband met jouw hond beïnvloedt. Ook bieden we een alternatief: hoe kunnen we dan wél omgaan met ongewenst gedrag, gericht op het welzijn van de hond?
Correctie = straffen
Wij zullen duidelijk zijn. In dit stuk bedoelen we met correctie: de hond fysiek, verbaal of emotioneel straffen voor ongewenst gedrag. Bij fysieke straf kun je denken aan een ruk geven aan de lijn, de hond in het nekvel grijpen en/of op de rug leggen of de hond een tik geven. Ook het gebruik van zogenoemde hulpmiddelen zoals een wurglijn of halti vallen onder fysieke correctie. Verbale straf zien we vaak terug in het gebruiken van onprettige geluiden en een harde stem opzetten. Mopperen, schelden, “tsss” geluidjes, het valt allemaal onder verbale correctie. Emotionele straf is misschien moeilijker voor te stellen. Een voorbeeld: je hond gaat op de bank zitten terwijl dat niet mag, jij stopt de hond in de bench.
Er wordt vaak gezegd dat juist correctie sneller resultaat geeft (kijk maar eens naar een aflevering van Cesar Milan), maar niets is minder waar! Het lijkt in die situaties alsof het ongewenste gedrag snel opgelost is. In tegendeel: correctie zorgt er meestal voor dat de emotionele oorzaak of de onderliggende motivatie voor het ongewenste gedrag onderdrukt wordt. Op een gegeven moment zal dit ongewenste gedrag tóch terug komen, vaak nog heftiger en onvoorspelbaarder dan voorheen. Dit heeft alles te maken met het onderdrukken van de emotie of motivatie van de hond: het probleem is niet opgelost, maar weggestopt. Denk maar eens terug aan jouw kindertijd. Je hebt vast wel eens de opdracht gekregen om je kamer op te ruimen. Slim als je bent, stop je alle zooi en troep in de kledingkast. De kamer lijkt opgeruimd, maar de kastdeur staat op ontploffen. Vroeger of later schiet de deur open en ligt alle zooi over de vloer. De kamer is onbegaanbaar geworden en een nog grotere troep dan voorheen… Er zijn enorm veel voorbeelden van honden die door het gebruik van correcties onvoorspelbaarder, agressiever, nerveuzer en afstandelijker zijn geworden. Hondentraining op basis van correcties zorgt in veel gevallen voor meer problemen.
Symptoombestrijding ofwel: pleisters plakken
Waarom wordt het dan toch gebruikt? Corrigerende methodes als het toedienen van pijn of intimidatie door stemgeluid en lichaamstaal worden nog altijd toegepast door bekende en minder bekende hondentrainers, gedragsdeskundigen en zelfs dierenartsen. Dat is niet geheel onbegrijpelijk: iedereen kan begrijpen dat het vervelend is voor een hondeneigenaar als de hond uitvalt, blaft naar bezoek, gromt bij de voerbak, speeltjes beschermd, enzovoorts. Dit leidt tot frustraties en gênante situaties, bezoek dat niet meer langs wil of durft te komen, schaamte als voorbijgangers je hoofdschuddend aankijken of zelfs aanspreken: “Je hebt je hond niet onder controle!”. Met correctie is het mogelijk om 95% van het ongewenste gedrag aan de oppervlakte op te lossen, oftewel, symptoombestrijding. Voor het baasje neemt het de frustratie en strijd weg. Alle opmerkingen en meningen van anderen stoppen, want je hond laat het ongewenste gedrag niet meer zien. Maar nogmaals, we kunnen het niet vaak genoeg herhalen: de emotie van je hond is onveranderd en het ongewenste gedrag is niet opgelost. Het gedrag wordt alleen (tijdelijk) niet meer geuit op een manier die voor de eigenaar vervelend is.
Om hondentraining goed te begrijpen kan het helpen om je te verdiepen in het leervermogen van de hond. Wil je beter begrijpen hoe jouw hond leert? Lees dan dit stuk eerst.
Leren in een specifieke situatie of context
Het is belangrijk om te weten dat honden context gebonden leren. In andere woorden: de hond neemt alles in een situatie mee in zijn leerervaring. Dat is tevens een goede reden om geen gebruik te maken van correcties. Stel je voor. Je loopt op straat met jouw hond en een grote, zwarte hond nadert jullie. Jouw hond begint te blaffen, vermoedelijk vanuit angst of spanning. Het blaffen is een manier om de enge hond op afstand te houden. Als jij dit gedrag corrigeert door aan de lijn te rukken of een tik in zijn flanken te geven, dan is de kans groot dat je hond dit gaat koppelen aan het naderen van een andere hond en jouw aanwezigheid. Het naderen van een enge hond wordt geassocieerd met fysieke pijn en nog meer spanning, waardoor jouw hond de volgende keer eerder en/of heftiger zal blaffen naar een andere hond.
Maar… Wat dan wel?
Wees gerust. Er is een alternatief. Laten we even bij hetzelfde voorbeeld blijven. Jij ziet de grote, zwarte hond naderen en neemt jouw hond mee naar de overkant van de straat, je draait om of slaat af. Er is ruimte ontstaan tussen jouw hond en de grote, zwarte hond, waardoor de spanning afneemt en jouw hond niet hóéft te blaffen. Hiermee leert je hond dat hij verschillende opties heeft en hoe hij met zijn angst om kan gaan: in plaats van blaffen kan hij weglopen van de enge hond! Des te krachtiger is het om juist gewenst gedrag te gaan belonen. De hond zal steeds makkelijker goede keuzes gaan maken en meer gewenst gedrag vertonen. En dat zonder angst, pijn of ander ongemak, maar met veel positieve associaties. Dit helpt de hond met het ontwikkelen van zelfvertrouwen en het zelflerend vermogen. Bovendien zal het de band tussen jou en jouw hond versterken, en gaat jouw hond de volgende keer graag met jou mee trainen!
Positieve hondentraining Van Stal
Bij Hondenschool Van Stal trainen we op een positieve manier. We richten ons niet op het afleren van ongewenst gedrag, maar op het ombuigen, voorkomen of negeren van dit gedrag. Dat vraagt een omschakeling van denken: wat voor ons mensen als ongewenst gedrag wordt ervaren, hoeft voor een hond helemaal niet ongewenst te zijn. Wij vinden het niet fijn als onze hond blaft omdat het gênante situaties oplevert en pijn doet aan onze oren, maar voor de hond hoeft blaffen niet ongewenst te zijn, voor hem is het slechts communicatie. Normaal gedrag dus. In deze situatie willen we de hond leren dat hij ook een andere keuze kan maken in plaats van blaffen. Bijvoorbeeld weg lopen uit de situatie. Natuurlijk kost dit tijd en training, maar als we ons verdiepen in hoe een hond leert en waarom hij welke keuzes maakt, kunnen we hem helpen met de juiste keuze. Waarbij de hond zich dus prettiger en veiliger voelt en wij geen gênante situaties of pijnlijke oren hebben.
Bij het aanleren van (nieuw) gedrag maken wij gebruik van trainen op basis van beloning. We leren jou om aandacht te hebben voor iedere goede keuze van jouw hond, hoe klein ook, wat uiteindelijk leidt tot het gedrag dat jij graag ziet. Het gaat erom dat de hond steeds succes ervaart door middel van een beloning. Op deze manier zal je hond het gewenste gedrag gaan herhalen omdat het iets positiefs oplevert. In tegenstelling tot trainen op basis van correcties, krijg je bij positieve training een hond die initiatieven durft te nemen en onderzoekend is. Daarbij vergroten we niet alleen het nadenkend vermogen van je hond, maar ook dat van jou als begeleider! Je leert bewust, oplossingsgericht en creatief te denken in termen van het aanleren, ombuigen, voorkomen of negeren van gedrag.
In onze cursussen is veel aandacht voor het leren begrijpen van hondentaal en het (h)erkennen van de individuele behoeften van jou en je hond: hoe kunnen we gaan samenwerken om te voldoen aan zijn behoeften maar ook aan die van jou? Waarom vertoont jouw hond bepaald gedrag, wat is de onderliggende emotie en hoe ga je daar op een positieve manier mee om? Samen helpen we de hond ontwikkelen tot een rustige hond die goed in zijn of haar vel zit. Een hond met zelfvertrouwen die om kan gaan met de uitdagingen van het dagelijks leven. Dat wil jij toch ook?
Geschreven door Vincent Oomen, Wouter van Wijk en Nina van der Boon
