Je hebt vast weleens iemand horen zeggen. Of wellicht heb je het zelf wel eens gezegd. Mijn hond deed het uit het niets, of “dat doet hij anders nooit”.
Hoe kan het nu dat het soms lijkt dat een hond gedrag zomaar “uit het niets”vertoont?
Iedere hond heeft een zogenaamd stress emmertje. Een “stress emmertje” is een concept dat wordt gebruikt om de emotionele draagkracht van een hond te beschrijven in relatie tot stress. Net zoals een emmer water kan overlopen als je er te veel water in giet, kan een hond’s stressniveau te hoog worden als er te veel stressvolle situaties zijn. Als dat figuurlijke stress emmetje dan overspoelt. Dan krijg je een explosieve emotionele reactie van de hond. De meeste honden komen in een stress-response zoals vechten of vluchten terecht, bijvoorbeeld.
Stel je een denkbeeldige emmer voor die de stress van een hond vertegenwoordigt. Elke stressvolle ( positief of negatief) ervaring voegt een beetje stress toe aan deze emmer. Dit kunnen dingen zijn zoals harde geluiden, drukke omgevingen, veranderingen in routine, gebrek aan beweging of mentale stimulatie, negatieve interacties met andere honden of mensen, enzovoort.
Zolang deze stressvolle prikkels binnen een bepaalde grens blijven ( dus in die emmer), kan de hond goed omgaan met stress en herstelt hij snel. Echter, als de emmer te vol raakt door aanhoudende stress of plotselinge intense stressvolle gebeurtenissen, kan dit op den duur tot gedragsproblemen, angst of fysieke gezondheidsproblemen leiden.
We kunnen natuurlijk aan de buitenkant niet zien welke stresshormonen een hond van binnen aanmaakt. Daarom moeten wij mensen op lichaamstaal en gedrag letten om te kunnen herkennen dat onze honden stress ervaren.
Het is belangrijk om te letten op signalen van stress bij je hond, zoals:
Voorbeelden van probleemgedrag door stress kunnen zijn:
Kortom een volle emmer is niet goed voor jouw hond, we moeten die emmer zo leeg mogelijk houden. Hoe kun je dit nu het beste aanpakken?
In een notendop is een hond evenwichtig en in balans wanneer die in zijn natuurlijke behoeften wordt voorzien. Om te beginnen moet een hond voorzien zijn in zijn basisbehoeften en de overige natuurlijke behoeften. Hoe meer natuurlijke behoeften niet worden voorzien, hoe slechter de weerbaarheid en veerkracht van de hond wordt. Het zorgt voor meer en meer stress. Dit geldt voor mensen precies hetzelfde. Als je honger hebt kun je wat kribbig worden, maar als je daarnaast ook al dagen slecht slaapt ben je zeer waarschijnlijk ontzettend gestresst. Voldoende voedsel en slaap zijn essentiële basisbehoeften, veilige relaties met anderen is een hele belangrijke natuurlijke behoefte voor een sociaal dier zoals een hond of mens.
Basis behoeftes van honden zijn:
Je kunt ook kalmerende activiteiten toevoegen, zoals kauwen, snuffelen, likken. Naast het toevoegen van kalmerende activiteiten en het voorzien in de basis behoeftes, is het ook belangrijk dat je stopt met stressverhogende activiteiten. Er zijn namelijk bepaalde activiteiten die stress in stand houden of zelfs verergeren!
Kortom, een te volle emmer, door teveel stressvolle activiteiten en prikkels, kan dus zorgen voor probleemgedrag. Heb jij het idee dat jouw hond een volle emmer heeft? En wil je leren hoe je hiermee kan omgaan? Wij hebben een uitgebreid e-boekje geschreven over stress, de stress emmer, en alles over stressreductie met training, routines en activiteiten.
Geschreven door Amber (Amber’s DogWise)
In Nederland is het gangbaar dat honden gevaccineerd worden tegen verschillende ziektes:
● Distemper (ook wel hondenziekte of ziekte van Carré genoemd),
● Hepatitis
● Parvo
● Kennelhoest / Para-influenza
● Ziekte van Weil / Leptospirose
● Rabiës (alleen verplicht als je de grens over gaat)
Distemper, Hepatitis, Parvo
Distemper is een virusziekte die het immuunsysteem van de hond aantast. Hierdoor is de hond veel gevoeliger voor allerlei infecties in het gehele lichaam. De meest geziene klachten zijn problemen met het maagdarmstelsel, de luchtwegen en het krijgen van vieze ogen en een loopneus.
Hepatitis is een besmettelijke ontsteking van de lever. Een ziekte hond krijgt koorts, is sloom en krijgt maagdarmklachten.
Parvo is een virusziekte die vooral bij jonge honden en pups een boosdoener is, hij heeft vaak een dodelijke afloop. De meest opvallende klachten zijn koorts, waterdunne (bloederige) diarree, braken en sloomheid.
Voor distemper, hepatitis en parvo krijgen honden een vaccinatie die bekendstaat als de cocktailprik ofwel DHP-vaccinatie. In sommige praktijken wordt er gewerkt met een DHPPi variant, in dit geval krijgt de hond aanvullend ook een vaccinatie tegen kennelhoest.
De DHP, is in Nederland de wettelijke verplichte enting om te hebben gehad, en zonder deze enting kun je vaak ook niet jouw hond naar een opvang/ hondenschool/ trimmer brengen.
Kennelhoest
Kennelhoest, heet tegenwoordig eigenlijk besmettelijke honden hoest en is ziekte die op de luchtwegen van de hond slaat, hij is het best te vergelijken met een hardnekkige verkoudheid zoals wij mensen kennen. Honden gaan hardnekkig niezen, hoesten en kunnen traanogen hebben, in erge gevallen krijgt een hond ook koorts of longontsteking. Maar dat komt bijna niet voor.
Ziekte van weil
De ziekte van Weil (leptospirose), een hond met deze ziekte heeft koorts, braakt, heeft spierpijn en hoofdpijn. Veel dierenartsen adviseren je om de hond hiertegen te vaccineren als hij veel zwemt, jaagt of in contact komt met stilstaand water. Daar is de grootste kans dat de hond deze ziekte namelijk oploopt, door urine van ratten.
Ziekte van weil en kennelhoest zijn niet noodzakelijk om te geven om jouw hond te kunnen brengen bij opvang, hondenschool, trimmer. Maar ieder bedrijf kan hier wel zijn eigen verplichtingen in geven. Deze twee entingen zijn dus optioneel naar wens.
Rabies
Rabiës staat beter bekend als hondsdolheid. In Nederland komt deze ziekte gelukkig vrijwel niet voor en om die reden is het geen standaard vaccinatie die we geven. Ga je echter naar het buitenland, dan is het verplicht om je hond deze vaccinatie te geven. Gemiddeld beschermt de vaccinatie na ongeveer 21 dagen waardoor het voor veel landen verplicht is om je hond enige tijd voor de reis al te vaccineren. De eisen zijn echter per land verschillend, dus verdiep je hier goed in en bekijk de huidige eisen op de website van het LICG.
Wat is vaccineren:
Bij een vaccinatie spuiten we eigenlijk een stukje van de ziekte in het immuunsysteem van de hond. Het idee erachter is door de hond bloot te stellen aan een klein aantal verzwakte ziekte, dat het lichaam hiervoor gestimuleerd wordt om antistoffen voor deze ziekte aan te maken. Als de hond dan later in zijn leven in aanraking komt met diezelfde ziekte, kent het lichaam de ziekte al en kan er heel effectief begonnen worden met de bestrijding en wordt echt ziekzijn hopelijk voorkomen.
Vaccinatie schema voor pups en volwassen honden
In Nederland werken dierenartsen met een standaard vaccinatieschema. Dit schema geeft aan dat je een opgroeiende hond op de volgende momenten moet vaccineren:
| 6 weken | alleen parvo & distemper |
| 9 weken | alleen parvo & distemper |
| 12 weken | parvo, distemper & hepatitis, hier wordt ook vaak de ziekte van weil en/of de kennelhoest gegeven rond deze leeftijd. |
| 1 jaar | parvo, distemper & hepatitis, herhaling ziekte van weil en kennelhoest indien van toepassing. |
| 3 jaar | parvo, distemper & hepatitis |
Hierna vaccineer je de DHP volgens het schema elke 3 jaar.
De vaccinaties tegen kennelhoest en de ziekte van Weil zijn slechts een jaar werkzaam en moeten om deze reden jaarlijks herhaald worden.
De vaccinatie tegen de ziekte van Rabiës is maximaal 3 jaar geldig en moet om die reden na 3 jaar weer herhaald worden (als je naar het buitenland gaat).
Titeren
Dit is een steeds populairdere manier om jouw hond te testen. In Nederland wordt gewerkt met twee merken titertest: Vaccicheck & RapidSTATUS.
Titeren met deze testen is op dit moment alleen mogelijk voor de drie hondenziektes: distemper, hepatitis en parvo. Voor kennelhoest en ziekte van Weil is het nog niet mogelijk om te titeren. Wel kun je apart voor Rabiës een bloedonderzoek doen, maar dit wordt niet als geldig verklaard als je de landsgrens over gaat.
In het kort meet je met een titerbepaling of er nog antistoffen tegen een ziekte aanwezig zijn in het bloed. Zijn deze antistoffen er, dan hoeft jouw hond op dat moment geen nieuwe enting. Je kunt het titeren inzetten als middel om te bepalen of jouw hond al gevaccineerd moet worden, maar het kan ook dienen als controle om te bepalen of een vaccinatie is aangeslagen.
Op de foto hier zie je een voorbeeld van een titerbepaling. De bovenste stip op het teststripje (meest links) is de controlestip. Deze stip is je meetpunt om de bescherming te beoordelen. Je ziet op deze foto dat de overige drie stippen allemaal donkerder van kleur zijn dan de controlestip. Dit betekent dat de hond nog voldoende antistoffen in zijn lichaam heeft en een vaccinatie (nog) niet nodig is. Je ziet ook dat deze dierenarts adviseert om over 3 jaar weer terug te komen voor een nieuwe titelbepaling.
Je ziet ook dat er met de hand cijfers naast de ziektes geschreven zijn: 3, 6+ en 5. Over het algemeen als de uitslag boven de 3 is, dan is de hond nog voldoende beschermt.
Titerenbepalingen bij pups
Met de opkomst van de titerbepaling zijn er ook steeds meer fokkers die dit onderdeel van hun werkwijze maken. De eerste moedermelk ( biest) die de pups bij de geboorte drinken bevat namelijk een grote dosis antistoffen ( als de moeder deze ook voldoende heeft). In de eerste 24u na de geboorte, is het darmstelsel van de pup in staat om deze antistoffen op te nemen in de bloedbaan en zo een eerste laag immuniteit voor de pup te creëren. Dit noemen ze ook wel maternale bescherming.
Kiest de fokker ervoor om in het nest al te titeren, dan zal er met circa 6-7 weken voor het eerst getest worden. Er moet hierna wel frequenter ge- titerd worden, elke 2-3 weken is gangbaar. Op deze manier is de eerste enting die een pup ontvangt er ook echt een die hij dus niet al van zijn moeder gekregen heeft. Zo kan de vacciantie afgestemt worden, en geef je een pup niet zo een grote dosis aan chemische stofjes.
Daarom is de lijfspreuk van veel titerende hondenbaasjes dan ook “meten is weten!”
En door de maternale bescherming, heeft jouw pupje dus ook altijd wel wat bescherming in zijn lijfje, je hoeft dus niet te wachten met socialiseren, gaan naar de hondenschool of opvang totdat jouw pupje al zijn entingen gehad heeft. Je kan gewoon veilig gaan.
Wel kan het zijn dat sommige opvangcentra ( grootschalig dagopvang en pension) het wel verplicht stellen om te wachten totdat de pup zijn entingen gehad heeft. Maar voor veel andere activiteiten in het hondenpark/ hondenschool en trimmer is dit helemaal niet nodig.
Geschreven door Amber (Amber’s DogWise)
Lieve Van Stallers,
Als je ergens mee zit maar je hond niet. Of juist andersom! Zowel de complexe gedragsproblematiek als de onschuldige problemen beginnen vaak klein, je geduld is bijna op, maar je wacht nog even, tot dat het echt uit de hand aan het lopen is. Dit beïnvloedt het welzijn van jou als van de hond. Hier kan een gedragstherapeut bij helpen. Gedragstherapie is een wetenschappelijk onderbouwde benadering die gericht is op het begrijpen en aanpakken van de problemen.
De eerste stap is het achterhalen van de motivatie van het ongewenste (probleem)gedrag. Aangezien meerdere factoren een rol spelen, is het belangrijk om medische aspecten uit te sluiten. Gedragstherapeuten werken nauw samen met (holistische) dierenartsen en kunnen aanbevelingen doen om te laten onderzoeken.
Met vele vragen, observaties en testen kan de therapeut gedegen analyse geven van het gedrag, waarna een behandelplan samengesteld kan worden. Elke hond is anders, dus de therapie zal op maat gemaakt moeten worden voor de hond en eigenaar. Maar een groot gedeelte zal ingenomen worden door management. Het voorkomen van ongewenste situaties en hierdoor uitgevoerde ongewenste gedrag is noodzakelijk om leerervaringen te voorkomen en stress niet onnodig te laten toenemen.
Daarnaast zijn er stappen die gemaakt kunnen worden om situaties te oefenen die voor je hond lastig zijn. Maar dit zal ten alle tijden in scène gezet moeten worden, om zo goed mogelijk gewenst gedrag mogelijk te maken. De gedragstherapeut kan hier je nauwkeurig begeleiden en creatieve ideeën geven om verder mee te oefenen. Gedragstherapie bij honden is niet alleen gericht op het oplossen van problematisch gedrag, maar ook op het bevorderen van het welzijn en de kwaliteit van leven van de hond. Door te investeren in gedragstherapie investeer je in een gelukkiger en harmonieuzer leven samen met je hond.
Hoe snel de veranderingen plaatsvinden heeft onder andere te maken met de consistentie, inzet en betrokkenheid van de eigenaar. Met geduld, rust en tijd bereik je veel meer. Therapieën waar oplossingen binnen een week beloofd worden werken uiteindelijk niet of hebben averechts effect op het welzijn van de hond. Dit zal mettertijd zichtbaar worden, ofwel in de situaties die al moeilijk waren ofwel in nieuwe situaties.
Tot slot kan er naast oefeningen en sessies ook ondersteuning gevonden worden met supplementen en medicatie. Ook hierbij is de gedragstherapeut nauw betrokken, om met de dierenarts snel te kunnen overleggen over mogelijke opties.
Een goede gedragstherapeut blijft jaarlijks bijscholingen volgen, is aangesloten bij beroepsverenigingen zoals SPPD, NVGH en Certipet, en maakt gebruik van trainingsmethoden die het welzijn van de hond niet schaden. Bovendien kunnen de kosten, indien je huisdier verzekerd is, zelfs gedeeltelijk worden vergoed.
Gelukkig hoef je niet ver te zoeken. Alle trainingen en cursussen bij Van Stal zijn als mini-therapiesessies. Vincent is een gecertificeerd gedragstherapeut, aangesloten bij zowel de SPPD als NVGH. Samen met Boukje en de andere trainers kunnen zij iedereen helpen om een sterkere band met en begrip voor hun hond te ontwikkelen.
Een gedragsconsult is intensiever en biedt meer persoonlijke aandacht. Dit kan van grote meerwaarde zijn voor honden die moeite hebben om in groepslessen mee te komen. Tegelijkertijd kunnen de ervaringen, ideeën en vragen van andere cursisten tot waardevolle inzichten leiden. Onze cursusgroepen zijn kleiner dan gemiddeld, wat voor een rustigere omgeving zorgt. Na enkele consulten is er altijd de mogelijkheid om door te stromen naar een cursus, waarin je in een dynamischere setting kunt oefenen.
Bekijk de vernieuwde privétrajecten!
Lieve Van Stallers,
Het voorjaar is begonnen! De zon schijnt, de dagen worden langer en de temperatuur loopt op. Wij kijken uit naar alle voordelen van de ‘s zomerse seizoenen, maar voor hondenliefhebbers brengt het ook de nodige uitdagingen met zich mee. Iedereen wil natuurlijk genieten van de zon! Het lijkt alsof de wandelaars, fietsers, ruiters en andere honden ineens uit alle hoeken en gaten tevoorschijn komen. Je komt van alles tegen op de wandelingen met jouw hond en mogelijk kan jouw hond daar (nog) niet goed mee omgaan. Het vraagt ook heel veel om deze prikkels te negeren. Sommige honden reageren vanuit angst: “Help, ik blaf het weg!”, anderen juist uit enthousiasme: “Hallo! Ik wil ernaartoe en wel NU!”. Wat de onderliggende emotie ook is, het kan jullie wandelingen een stuk moeilijker maken. Wil je begrijpen waarom jouw hond doet wat ‘ie doet? Schrijf je dan vooral in voor onze Masterclass ‘Jouw hond beter begrijpen’ op 14 april.
Voor anderen is dit misschien helemaal geen probleem, maar wil je jouw hond wel graag meenemen naar een terras of naar het park. Als je wil dat jouw hond uiteindelijk in alle rust mee kan naar dit soort drukke plekken, dan wil je dit geleidelijk opbouwen. Realiseer je dat rustig zitten of liggen bij de meeste honden niet van nature komt en aangeleerd moet worden. In onze Middelbare School leer je meer over het negeren van prikkels en het oefenen met rust. Bovendien krijg je in deze cursus de ruimte om te werken aan een oefening naar keuze, bijvoorbeeld ‘plaats’. De eerstvolgende ronde start op 16 mei en heeft nog maar een paar plekjes, meld je dus snel aan!
Let op! Om deel te nemen aan de Middelbare School moet eerst de Basisschool voltooid zijn. De eerstvolgende Basisschool start op 02 april.
Lieve Van Stallers,
Wij hopen dat jullie én jullie honden een relaxte en gezellige jaarwisseling hebben gehad. We zijn alweer wat verder gevorderd in het nieuwe jaar, maar je had vast nieuwe goede voornemens voor dit jaar.
Misschien wil jij dit jaar elke maand een leuke puzzel of andere voeruitdaging voor je hond aanschaffen. Zodat je aan het eind van het jaar een goed gevulde kast hebt vol hersenwerkjes voor jouw hond. Of misschien ben je van plan je hond nieuwe vaardigheden aan te leren.
Van Stal heeft natuurlijk ook goede voornemens. Wij zijn druk bezig met het uitrollen van onze uitgebreide, online leeromgeving. Ook willen we dit jaar maandelijks een dag met leuke workshops of lezingen organiseren. Wil je op de hoogte blijven van deze ontwikkelingen? Volg ons op Instagram en Facebook!
Alsjeblaft! Een online leeromgeving
Zowel de cursussen als de privé trajecten Van Stal krijgen een eigen online leeromgeving boordevol uitgebreide nieuwe theorie, trainingsvideo’s en huiswerkopdrachten in hapklare brok. In deze leeromgeving zit allerlei waardevolle informatie, zoals af te huren losloopveldjes, artikelen, een koppel/oppasservice en een soort marktplaats om bijv. je puzzel te ruilen of een tuigje te verkopen. Kortom een Van Stal community voor jou en alle andere Van Stallers.
Zeer binnenkort zal er een bèta versie beschikbaar zijn van de Van Stal leeromgeving. Heb je interesse, stuur dan een mailtje naar info@vanstal.nl. Wij sturen je een update zodra de leeromgeving beschikbaar is.
Team Van Stal wenst jou en je hond een heel blij en inspiratievol jaar!
Wat is hondentraining? Het trainen van honden is veelomvattend, en eigenlijk vind ik training niet het juiste woord. Maar het juiste woord heb ik nog steeds niet gevonden. Bij hondentraining wordt er nog altijd te veel gedacht in gedrag afleren, of het aanleren van een bepaalde positie zoals zit of volg. Maar een hond leren om te zitten of te volgen is geen hondentraining. Hondentraining is iets wat je de hele dag aan het doen bent. Jouw hond leert namelijk de hele dag, maar ben jij je daar wel bewust van?
Hondentraining (om dit woord toch nog maar even te gebruiken) is geen kunstje, maar bestaat uit voldoen aan de behoeftes van je hond, het begrijpen van lichaamstaal en leren herkennen welke emoties en motivaties er spelen. Waarom doet je hond eigenlijk wat hij of zij doet? Het trainen van honden gaat over je hond leren omgaan met zijn omgeving en emoties, en duidelijk maken welk gedrag je graag ziet. Het is niet veel anders dan het opvoeden van een kind. Behalve dan dat onze kinderen dezelfde taal spreken, al lijkt dat misschien soms niet zo.
Ik probeer altijd metaforen te bedenken om mensen zo goed mogelijk uit te leggen wat hondentraining voor mij inhoudt. Metaforen kunnen helpen, maar soms zorgen deze ook voor verwarring. Al een tijdje speel ik met de gedachte dat hondentraining eigenlijk vergelijkbaar is met het maken van een mooi fotoalbum van jullie leven samen. Zoals ik al schreef leert jouw hond de hele dag. Als we een constante foto burst zouden maken van ons dagelijks leven met onze hond, zijn de mooie foto’s die we graag zien datgene waarvoor we zullen moeten belonen. Zien we een lelijke foto? Dan moeten we de situatie veranderen. Dit om ervan te leren en de volgende keer diezelfde situatie aan te passen. Als ik het heb over deze metafoor, snap jij dan waar ik het over heb?
Wil je meer lezen over de vergelijking van hondentraining en een fotoalbum maken? Lees dan mijn blog.
Je hebt vast weleens iemand horen zeggen. Of wellicht heb je het zelf wel eens gezegd. Mijn hond deed het uit het niets, of “dat…
In Nederland is het gangbaar dat honden gevaccineerd worden tegen verschillende ziektes: ● Distemper (ook wel hondenziekte of ziekte van Carré genoemd),● Hepatitis● Parvo● Kennelhoest…
Als trainer zijnde krijgen wij vaak de vraag van mensen hoe ze het gedrag van honden hun honden kunnen afleren.
Waarop ons antwoord vaak is, afleren van gedrag is niet mogelijk, je hond kan het gedrag immers al. Als je eenmaal kunt fietsen, kan je fietsen ook niet meer afleren.
Wel kun je ander gedrag aanleren en dat doe je doormiddel van het aanleggen van een fotoalbum. Een denkbeeldig fotoalbum. Ik snap het als je me niet direct begrijpt, maar lees vooral verder zodat ook jij een mooi fotoalbum kunt maken en je daarmee direct snapt hoe jij om kunt gaan met de gedragingen van je hond die je liever niet ziet.
In een fotoalbum zien we graag vooral mooie en leuke foto’s. De foto’s waarvan we een glimlach op ons gezicht krijgen. Foto’s van onze hond die lekker ligt te slapen, foto’s van onze hond die lief naar ons opkijkt, foto’s met een vragende blik, foto’s van een hond die vrolijk met ons meeloopt aan een slappe lijn of foto’s van een hond die blij op ons af komt rennen.
Denk je nou eens in dat jouw hele leven met je hond één groot fotoalbum is. Zolang we mooie foto’s maken is onze hond fijne gedragingen aan het leren. Gedragingen die we graag zien, gewenst gedrag dus. Zodra we een denkbeeldige foto maken die we minder of niet mooi vinden, zullen we de situatie moeten veranderen. Om te voorkomen dat onze hond dit ongewenste gedrag aan het oefenen is en dus leert.
Een hond herhaalt en leert bepaald gedrag dat hem iets oplevert, gedrag waarin hij beloond wordt. Beloond door jou of door een bepaalde situatie.
Als jij je hond wilt leren niet te trekken aan de lijn naar een andere hond, waarom loop je dan door op het moment dat je hond de andere hond ziet? Je hebt nu nog kans de situatie te veranderen waardoor je mooie foto’s blijft maken. Je weet dat anders de volgende foto gaat zijn dat hij zal trekken aan de lijn.
Als jij een hond hebt die te ver bij jou vandaan loopt, kijk eens of je je kunt concentreren op de momenten dat hij nog dichtbij is, beloon je daarvoor? Of wacht jij op de foto die je niet wil? Een foto waarbij je hond ver bij jou vandaan is.
Is jouw hond druk zodra hij de auto uit springt, trekt hij alle kanten op terwijl jij nog even rustig je tas uit de auto wil pakken?
Wat kan je doen om weer een mooie kalme foto te kunnen maken?
Clickertraining is een handige en vooral snelle manier om een dier bepaald gedrag aan te leren.
Het systeem maakt gebruik van geconditioneerde bekrachtigers, die een trainer sneller en nauwkeuriger kan leveren dan primaire bekrachtigers zoals voedsel.
Doormiddel van de clicker of ander soort ‘marker’ geluid kan de trainer bepaald gedrag uitlokken en vangen waardoor het dier precies weet voor welk gedrag hij beloond wordt.
Maak je geen gebruik van de clicker, maar train je wel met een beloning, zal je misschien wel eens hebben gemerkt dat het dier niet altijd precies snapt voor welk gedrag het de beloning krijgt. Er zit meestal tijd tussen het gedrag en de beloning, waardoor er voor het dier niet altijd duidelijk is welk gedrag hem de beloning heeft opgeleverd.
Bij gebruik van de clicker (marker) hebben we het dier geleerd dat de clicker (marker) hem altijd een beloning oplevert. Er mag dus wat tijd zitten tussen het gedrag en de beloning. Het dier weet immers beloond te gaan worden en zal de associatie leggen tussen het gedrag, de clicker (marker) en de beloning. Ook op afstand belonen voor bepaald gedrag wordt dus door middel van de clicker (marker) makkelijker.
Bij het trainen van nieuw gedrag helpt de clicker (marker) het dier om snel het precieze gedrag te identificeren dat resulteert in een beloning. De techniek is populair bij hondentrainers, maar kan worden gebruikt voor alle soorten dieren.
Soms worden, in plaats van een clickergeluid om het gewenste gedrag te markeren, andere kenmerkende geluiden (zoals een “fluitje, een klik van de tong, een knip van de vingers, of zelfs een woord”) gebruikt. Vandaar dat de clicker ook wel ‘marker’ wordt genoemd.
Methode
De eerste stap in clickertraining is het dier de associatie te laten maken tussen de clicker (marker) en zijn beloning. Elke keer dat het klik geluid klinkt, wordt er meteen een traktatie aangeboden. Het dier hoeft er nu nog niks voor te doen. Nadat de associatie is gelegd kan de clicker ingezet worden om gewenst gedrag te markeren en te belonen.
Er wordt dus als het ware een foto gemaakt van het gedrag dat je vaker herhaald wilt zien.
Het dier zal hebben geleerd dat er een traktatie onderweg is na het voltooien van het gewenste gedrag.
De basis van effectieve clickertraining is een nauwkeurige timing om de geconditioneerde bekrachtiger te leveren op hetzelfde moment dat het gewenste gedrag wordt aangeboden. De clicker wordt gebruikt als een “brug” tussen het markeren van het gedrag en het belonen met een primaire bekrachtiger zoals een traktatie of andere beloning.
Het gedrag kan worden uitgelokt door te “lokken”, waarbij een handgebaar of een traktatie wordt gebruikt om een hond bijvoorbeeld over te halen te gaan zitten; of door “shaping”, waarbij steeds nauwere benaderingen van het gewenste gedrag worden versterkt; en door “vast te leggen”, waarbij het spontaan aanbieden van het gedrag door het dier, wordt beloond. Zodra een gedrag is aangeleerd en op commando (cue) gezet, worden de clicker en de lekkernijen afgebouwd. De clicker is er dus voor bedoeld om bepaald gedrag aan te leren en evt te onderhouden, maar hoeft niet meer altijd gebruikt te worden als bepaald gedrag bekend is voor het dier.
Let op!
De beloning die gegeven wordt, zal een beloning moeten zijn die door dit specifieke individu als beloning wordt ervaren, in het geval van dit specifieke gedrag in deze specifieke context.
Leerprincipes: klassieke en operante conditionering.
Om te begrijpen hoe hondentraining precies werkt, moeten we weten hoe honden leren. Grofweg zijn er twee leerprincipes: klassieke conditionering en operante conditionering. Deze termen hebben jullie ongetwijfeld wel eens ergens gehoord of gelezen. We herhalen even kort wat het betekent:
Klassieke conditionering = de omgeving beïnvloedt de hond. In het onderzoek van Pavlov werden het geluid van een bel gekoppeld aan eten. Steeds als de bel klonk, kreeg de hond een lekker snoepje. Na verloop van tijd ging de hond al kwijlen bij het horen van de bel, zonder dat er eten in de buurt was! De bel is de voorspeller geworden voor een lekker snoepje.
Operante conditionering = de hond beïnvloedt de omgeving. Dit leerprincipe is iets lastiger. Er zijn vier varianten van operante conditionering:
Om deze termen goed te begrijpen, moeten we de woorden ontleden. Positief of negatief heeft betrekking op de situatie: er wordt iets toegevoegd of weggenomen. Wordt er een voertje gegeven? Dan is dit positief: er wordt een voertje toegevoegd aan de situatie. Rent de kat weg? Dan is dit negatief: de kat wordt weggenomen uit de situatie. Bekrachtiging of correctie heeft te maken met het gedrag van de hond. Neemt het gedrag toe, dan spreken we over bekrachtiging. Neemt het gedrag af, dan is het correctie.
Een voorbeeld: Een hond springt telkens op tegen visite omdat hij daarmee aandacht krijgt, de visite reageert immers op de opspringende hond. Die aandacht gaan we wegnemen, de visite moet de hond negeren. Doordat de hond geen aandacht meer krijgt, neemt het gedrag af en springt minder op. Het gedrag is negatief gecorrigeerd (er is iets weggenomen uit de situatie en het gedrag is afgenomen).
Is positief positief en negatief negatief?
De woorden correctie, positief en negatief worden ook in andere contexten gebruikt. Bij correctie wordt vaak gedacht aan de fysieke of verbale aanpak van ongewenst gedrag. Positief wordt gebruikt als aanduiding voor iets goeds en negatief als aanduiding voor iets slechts. Als wij spreken over positieve training, bedoelen we dat honden op een prettige manier ervaringen en leermomenten opdoen, zonder gebruik te maken van fysiek geweld of verbale intimidatie, zonder angst of agressie. Maar, let op, alle vier de vormen van operante conditionering worden gebruikt. Het gaat er om hoe deze trainingstechnieken ingezet worden. Ze mogen nooit angst, pijn of ongemak veroorzaken bij de hond.
In sommige hondensporten, op clubs en hondenscholen wordt helaas teveel gebruik gemaakt van onjuiste technieken. Er wordt positieve correctie gebruikt om de hond te laten zitten (op de kont duwen), wanneer de hond niet luistert (stroomband of sliplijn), of wanneer de hond te ver vooruit loopt (ruk aan de lijn). Misschien heb je iemand horen zeggen dat je je blaffende hond even flink moet vast pakken om te laten weten dat dit niet oké is. Of hoor je een trainer schreeuwen naar een hond in een poging het ongewenste gedrag te stoppen. Naast dat deze technieken pijn, angst en/of ongemak veroorzaken bij de hond, moeten we ons afvragen wat de hond precies leert. Gaat de hond beter luisteren naar jouw “zit” signaal als je je stem verheft en boos wordt? Of als je hem op de kont duwt? Waarschijnlijk is de hond te afgeleid om na te denken over jouw vraag. Door je stem te verheffen of fysiek te corrigeren straf je de hond eigenlijk voor zijn poging tot nadenken. Het zelflerend vermogen en het zelfvertrouwen van de hond nemen hierdoor af. Bovendien zal de hond een volgende keer minder gemotiveerd zijn om samen met jou te werken. Het is belangrijk om te weten dat honden context gebonden leren. In andere woorden: de hond neemt alles in een situatie mee in zijn leerervaring. Dat maakt dat corrigeren over het algemeen geen (langdurig) effect hebben. Een voorbeeld: je hond blaft aan de lijn naar andere honden en iedere keer dat dit gebeurt geef jij een fikse ruk aan de lijn. Mogelijk gaat jouw hond minder blaffen aan de lijn omdat hij weet dat hier een pijnlijke consequentie op volgt. Maar zodra hij los loopt, of met een ander persoon wandelt, zal jouw hond nog steeds blaffen naar andere honden. Wederom: er is niet gewerkt aan de onderliggende oorzaak en emotie, er wordt slechts een symptoom bestreden.
Geschreven door Vincent Oomen, Wouter van Wijk en Nina van der Boon